اسلایدر

" قتل عمدی " :

1⃣ - قصد فعل + قصد نتیجه = عمد. (بند الف مادّه ی ۲۹۰).
 
به این نوع قتل، بعضا،ً قتلِ "عمد محض" نیز می گویند.
که در آن، مهمّ، "قصدِ قتل" است. (یعنی، قصد بالمطابقه).
اگر مرتکب، قصد قتل داشته باشد، کافی است. و قتل، عمدی محسوب خواهد شد. و نوعاً کشنده بودن یا نبودن، در این حالت، اهمّیّتی ندارد.

2⃣ - قصد فعل + عدم قصد نتیجه + عمل نوعاً کشنده است. = عمد. (بند ب مادّه ی ۲۹۰).
 
 - در این نوع قتل، اصل، بر آگاهی و توجّه مرتکب (بر نوعاً کشنده بودن عمل) است. (تبصره ی ۱ مادّه ی ۲۹۰).

به این نوع قتل، قتلِ "در حکم عمد" نیز گفته می شود.
که در آن،  مهمّ، "فعل نوعاً کشنده" است. (یعنی، قصد بالملازمه).
که در قانون مجازات عمومی سابق (قبل از انقلاب) نیز به نوعی، این عنوان مطرح شده بود.

البتّه، به شرطی که مرتکب، قصد قتل نداشته باشد. و گرنه، در آن صورت، حالت قبلی، مصداق پیدا می کند.


3⃣ - قصد فعل + عدم قصد نتیجه + عمل نوعاً کشنده نیست. + مجنی علیه ویژگی خاصّ دارد. = عمد. (بند پ مادّه ی ۲۹۰).

 - در این نوع قتل، اصل، بر عدم آگاهی و توجّه مرتکب (بر وضعیّت خاصّ مجنی علیه) است. (تبصره ی ۲ مادّه ی ۲۹۰ ):   


الف) علم و آگاهی به نوع عمل، نسبت به وضعیّت فرد؛   
 ب) علم و آگاهی به ویژگی خاصّ مجنی علیه.

به این نوع قتل نیز، قتلِ "در حکم عمد" هم گفته می شود.
که در آن، مهمّ، "وضعیّت مجنی علیه" است. (یعنی، قصد بالملازمه).


4⃣ - قصد فعل + قصد نتیجه + مشخّص نبودن فرد = عمد. (بند ت مادّه ی ۲۹۰).
مثل: بمب گذاری در اماکن عمومی.


✅✅ " قتل شبه عمدی " :

1⃣ - قصد فعل + عدم قصد نتیجه + عمل مشمول تعریف جنایات عمدی نیست. = شبه عمد. (بند الف مادّه ی ۲۹۱) :  

 الف) فعل، نوعاً کشنده نیست.    
ب) عدم قصد نتیجه؛    
ج) عدم ویژگی خاصّ مجنی علیه.

2⃣ - جهل مرتکب، نسبت به موضوع = شبه عمد. (بند ب مادّه ی ۲۹۱).
مثلا: مرتکب، به سوی هدفی به نیّت حیوان بودن آن، شلیک کرده؛ ولی، کاشف به عمل می آید که آن هدف، "حیوان" نبوده؛ بلکه، "انسان" بوده است. و انسانی، در اثر جهل مرتکب، کشته شده است.


3⃣ - عدم قصد فعل + خطا یا تقصیر جزایی = شبه عمد. (بند پ مادّه ی ۲۹۱).

از این بند، تحت عنوان قتل "در حکم شبه عمد" نیز نام می برند.
که "قتل غیر عمدی" ناشی از تخلّفات رانندگی، یکی از مصادیق بارز آن است. (موضوع مادّه ی ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی - تعزیرات مصوّب ۱۳۷۵). و نیز ("قتل غیر عمدی" ناشی از بی احتیاطی یا بی مبالاتی موضوع مادّه ی ۶۱۶ قانون یاد شده).

در ضمن، عنوان قتل "در حکم شبه عمدی" یا همان قتل "به منزله ی شبه عمدی" در قانون مجازات اسلامی مصوّب ۱۳۷۰ نیز مقرّر شده بود.

 
* * * * * * * *
✅ ✅✅✅ " قتل خطای محض " :
 
1⃣ - نه قصد فعل + نه قصد نتیجه + تقصیر جزایی وجود ندارد. = خطای محض. (بند پ مادّه ی ۲۹۲).
 
بدین معنی که، مرتکب، قصد فعل و قصد نتیجه ندارد.
مثلا: مرتکب به سمت شیئی شلّیک می کند؛ ولی، در اثر عدم مهارت، تیر او به یک انسانی اصابت می کند. و انسانی، کشته می شود.

2⃣ - قتل در حال خواب و بیهوشی و مانند آن ها، مثل هیپنوتیزم = قتل خطای محض. (بند الف مادّه ی ۲۹۲).

البتّه، منظور از قتلِ در حال خواب و بیهوشی و مانند آن؛ قتل "سببی" است. یعنی، قتل در حال خواب و کاملاً ناخواسته و غیر ارادی. و گرنه، اگر عمداً بخوابد، یا عمداً خود را بیهوش کند، وضعیّت فرق می کند. (ذیل مادّه ی ۱۵۳ قانون مجازات اسلامی مصوّب ۱۳۹۲ ملاحظه شود).

3⃣ - قتل به وسیله ی صغیر و مجنون = قتل خطای محض. (بند ب مادّه ی ۲۹۲).

از این بند، تحت عنوان قتل "در حکم خطای محض" نیز نام می برند.

کما این که، در قانون مجازات اسلامی مصوّب ۱۳۷۰ نیز عنوان قتل "در حکم خطای محض" یا قتل "به منزله ی خطای محض" نیز مقرّر شده بود.

البته، در خصوص بندهای (الف) و (پ) مادّه ی ۲۹۲ ؛
اگر مرتکب آگاه و متوجّه باشد که اقدام او نوعاً موجب جنایت بر دیگری می گردد، در آن صورت، "قتل عمدی" (و نه خطای محض) محسوب خواهد شد. (تبصره ی ذیل مادّه ی ۲۹۲).

نظرات شما عزیزان: